Στην Σάντα Λουτσία

Στην Σάντα Λουτσία

Stin Santa Loutsia

Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».

Η άρρηκτη σχέση μεταξύ μουσικής και παραστατικών τεχνών είναι περισσότερο από ζωτική. Ο κινηματογράφος διακινεί μουσικές με τους δικούς του όρους και παίζει καταλυτικό ρόλο στην διάχυσή τους σε τόπους συχνά μακρινούς. Οικοδομεί, δε, ένα ιδιαίτερο δίκτυο το οποίο επικοινωνεί με την δισκογραφία. Ορισμένα από τα τραγούδια που γράφονται για τον κινηματογράφο αποτελούν πολλές φορές την αιχμή του δόρατος για την δημοφιλία τους.

Το tango αποτελεί ένα από τα βασικά μουσικά στοιχεία της εθνικής ταυτότητας της μοντέρνας Αργεντινής. Γεννιέται στο περιθωριοποιημένο περιβάλλον του λιμανιού του Μπουένος Άιρες, αλλά σύντομα κατακτά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπου το μεταφέρουν περιοδεύοντες Αργεντίνοι μουσικοί και χορευτές κατά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Η αποδοχή του από τις ανώτερες και μεσαίες τάξεις οφείλεται στον μετασχηματισμό του από μια πολυπολιτισμική μουσική έκφραση του υποκόσμου, σε μια μουσικοχορευτική για τους λευκούς, και στην θεματολογική του κάθαρση από τις απροκάλυπτα αισθησιακές του καταβολές. Οι πρωτογενώς περιθωριακοί τύποι και η προκλητική τους οριακότητα αντικαθίσταται από γραφικούς χαρακτήρες που εμφορούνται από ασίγαστα, πλην όμως στιλιζαρισμένα ερωτικά πάθη. Προκύπτει έτσι ένα «τιθασευμένο» μουσικό είδος που ανακαλεί μια ρομαντική Αργεντινή. Το ταγκό κατακλύζει τα παρισινά καμπαρέ, και η αρχικά στοχευμένη δημοφιλία του σύντομα εξελίσσεται σε πλατιά απήχηση. Δισκογραφικές εταιρείες, συνθέτες και ορχήστρες το διαχειρίζονται ως αναπόσπαστο στοιχείο της δραστηριότητάς τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του 1930 η Ελλάδα ενδίδει στην «ταγκομανία». Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου το ταγκό έχει κεντρική θέση στο ρεπερτόριο του ελαφρού τραγουδιού και εμπλουτίζει τους δισκογραφικούς καταλόγους με εκατοντάδες πρωτότυπες συνθέσεις, που συμπληρώνουν τις συστηματικές διασκευές δημοφιλών κομματιών, ευρωπαϊκής κυρίως προέλευσης, που ντύνονται με ελληνικούς στίχους.

Η εν λόγω ηχογράφηση αφορά διασκευή με ελληνικούς στίχους του γερμανικού tango "In Santa Lucia" σε μουσική και στίχους του Otto Stransky (Brno, Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, σημερινή Τσεχία, 15 Μαΐου 1889 - Βερολίνο, 23 Νοεμβρίου 1932). Γράφτηκε για τις ανάγκες της γερμανικής κινηματογραφικής ταινίας "Opernredoute" (Ο χορός της όπερας), σε σκηνοθεσία Max Neufeld, η οποία ξεκίνησε τις προβολές τις στις κινηματογραφικές αίθουσες της Γερμανίας στις 26 Ιουλίου 1931.

Η ταινία και το soundtrack, στο οποίο περιλαμβάνεται και το τραγούδι της παρούσας ηχογράφησης, γνώρισαν διεθνή επιτυχία. Ένα περίπου χρόνο αργότερα, τον Μάρτιο του 1932, προβλήθηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες η γαλλική εκδοχή της ταινίας, με τον τίτλο "Grains de beauté", και τον Νοέμβριο του ίδιου έτους η βρετανική "After the ball".

Παράλληλα, το τραγούδι ηχογραφήθηκε και διασκευάστηκε πολλές φορές σε διάφορες μορφές, γλώσσες και μέρη στην ιστορική δισκογραφία. Ενδεικτικά:

- Lewis Ruth Band - Leo Moll (Leo Monosson), Βερολίνο, 11 Μαΐου 1931 (HMV 0D 386-1 - AM 3585 - 60-1601), στα γερμανικά
- "I Sancta Lucia", Warny & Hans Orkester - Ejnar Jensen, Κοπεγχάγη, 9 Σεπτεμβρίου 1931 (HMV 0T 464-3 - X3824 30-7257), στα δανέζικα
- "Ach, Santa Lucia", Tino Muff, Βερολίνο, 1931 (Homocord 69506 -7149), στα τσεχικά
- "În Santa Lucia", Cristion Vasile, Ρουμανία, 1932 (Odeon - A 199600), στα ρουμανικά
- "Santa Lucia", Adam Aston - Henryk Wars orchestra, Βαρσοβία 1932 (Syrena-Electro 22454 - 6887), στα πολωνικά. Συμπεριλήφθηκε στην επιθεώρηση "Przez dziurkę od klucza" που παρουσιάστηκε στο θέατρο Morskie Oko της Βαρσοβίας το 1932 (για άλλες πολωνικές εκτελέσεις δες εδώ)
- "A Santa Lucia", Enzo Fusco - Tito Leardi, Μιλάνο, 1932 (Excelcius – 25Μ/180 - T6732), στα ιταλικά
- René Juyn, Γαλλία, 1932 (Magnis 513), στα γαλλικά
- Joseph Strijbosch, Ευρώπη, δεκαετία του 1930 (Homokord HN 66254), στα ολλανδικά
- Billy Cotton and His Band - Sam Browne, Λονδίνο, 28 Ιανουαρίου 1933 (Regal Zonophone MR 833 -CAR 1721), στα αγγλικά

Στην ελληνική ιστορική δισκογραφία ηχογραφήθηκε από τον Δημήτρη Φιλιππόπουλο και τον Πέτρο Επιτροπάκη (παρούσα ηχογράφηση).

Η ελληνική παρτιτούρα σε στίχους του Πωλ Μενεστρέλ εκδόθηκε στην Αθήνα από τον οίκο Στέφανου Γαϊτάνου το 1931.

Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης, Γιώργος Ευαγγέλου και Νίκος Ορδουλίδης

At the beginning of the 20th century, Europe is living in peace and prosperity. The “Belle Époque” is an outgrowth of previous important historical events and developments. The networks that are created and which evolve funnel both people and their products, tangible and intangible. It is within this multi-layered world that sound recording and sound reproduction is invented. Early record labels send mobile crews literally all over the world to record local musicians. The range of the repertoire is endless. Cosmopolitanism in large urban centers favors polystylisms and polymorphisms. Colonialism, revolutions, conflicts, refugee flows; the theater, cinema, radio, photography, orchestras’ tours, but also circulations in all kinds of commercial channels in a world that evolves dynamically and anisotropically, form a complex network of “centers” and “peripheries” in alternating roles setting musical idioms in motion, both literally and figuratively. The network in which the Greek-speaking urban popular song participates, constantly conversing with its co-tenants, is magnificent. Discography has already provided important tools in understanding the relationships that developed between “national” repertoires. The result of this ongoing research is “Cosmopolitanism in Greek Historical Discography”.

The inextricable relation between music and performing arts is more than vital. Cinema traffics music on its own terms and plays a key role in diffusing it to places that are often far away. It also builds a special network that communicates with discography. Some of the songs written for the cinema are often the tip of the spear as regards their popularity.

Tango is one of the main musical elements of the national identity of modern Argentina. It is born in the marginalized environment of the port of Buenos Aires, but soon conquers Europe and the USA, where it is carried by traveling Argentine musicians and dancers during the first decade of the 20th century. Its acceptance by the upper and middle classes was due to its transformation from a multicultural musical expression of the underworld to a dance-music one for whites, as well as to its thematic cleansing of its overtly sensual origins. Primarily marginal types and their provocative liminality are replaced by quaint figures who are possessed by unquenchable, but stylized love passions. This is how a “tamed” musical genre emerges that recalls a more romantic Argentina. Tango takes Parisian cabarets by storm, and its initially targeted popularity soon develops into widespread appeal. Record companies, composers and orchestras manage it as an integral part of their business. At the end of the 1920s and the beginning of the 1930s, Greece succumbs too to this “tangomania”. During the interwar period, tango has a central place in the repertoire of elafro (light music) and enriches discography’s catalogs with hundreds of original compositions which complement the systematic arrangements of popular pieces, mainly of European origin, “dressed” with Greek lyrics.

This recording is an adaptation with Greek lyrics of Otto Stransky's (Brno, Austro-Hungarian Empire, now Czech Republic, May 15, 1889 - Berlin, November 23, 1932) German tango "In Santa Lucia". It was written for the German film "Opernredoute" ("The dance of the opera"), directed by Max Neufeld, which began its screenings in German cinemas on July 26, 1931.

The film and the soundtrack, which includes the song of the present recording, became a global hit. About a year later, in March 1932, the French version of the film, entitled "Grains de beauté", premiered in the cinemas, and in November of the same year the British version entitled "After the ball".

At the same time, the song was covered and recorded many times in various forms, languages and locations in discography. For example:

- Lewis Ruth Band - Leo Moll (Leo Monosson), Berlin, May 11, 1931 (HMV 0D 386-1 - AM 3585 - 60-1601), in German
- "I Sancta Lucia", Warny & Hans Orkester - Ejnar Jensen, Copenhagen, September 9, 1931 (HMV 0T 464-3 - X3824 30-7257), in Danish
- "Ach, Santa Lucia", Tino Muff, Berlin, 1931 (Homocord 69506 -7149), in Czech
- "În Santa Lucia", Cristion Vasile, Romania, 1932 (Odeon - A 199600), in Romanian
- "Santa Lucia", Adam Aston - Henryk Wars orchestra, Warsaw 1932 (Syrena-Electro 22454 - 6887), in Polish. It was included in the revue "Przez dziurkę od klucza" staged at the Morskie Oko theater in Warsaw, in 1932 (for other Polish recordings see here).
- "A Santa Lucia", Enzo Fusco - Tito Leardi, Milan, 1932 (Excelcius – 25Μ/180 - T6732), in Italian
- René Juyn, France, 1932 (Magnis 513), in French
- Joseph Strijbosch, Europe, 1930s (Homokord HN 66254), in Dutch
- Billy Cotton and His Band - Sam Browne, London, January 28, 1933 (Regal Zonophone MR 833 -CAR 1721), in English

In Greek historical discography, the song was also recorded by Dimitris Filippopoulos and Petros Epitropakis (present recording).

The Greek musical score, with lyrics by Pol Menestrel, was published in Athens, in 1931, by the Stefanos Gaitanos publishing house.

Research and text: Leonardos Kounadis, George Evangelou and Nikos Ordoulidis

Αρχείο Κουνάδη

Kounadis Archive

Pathé

Pathé

1932

1932

Ν. Διονυσόπουλος, Λ. Κουνάδης

cc

Col_DT21_SantaLucia
201807081359
201807081400
201807081404

Δίσκος 10'' (25 εκατοστών)

10 in. (25 cm)

Ελληνικά

Greek

Κινηματογράφος

Pathe_80284_StinSantaLoutsia

Αθήνα

Athens

[Γερμανικοί στίχοι: Stransky Otto
Ελληνικοί στίχοι: Μενεστρέλ Πωλ (Χιδίρογλου Γιάννης)]

[German lyrics: Stransky Otto
Greek lyrics: Menestrel Pol (Chidiroglou Giannis)]

Βιτάλης Γιώργος

Vitalis Giorgos

Ορχήστρα

Orchestra

Ταγκό

Tango

80284

70557

3:21

Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη

Kounadis Archive Record Library