Ταγκό

Ταγκό

Tagko

Στις αρχές του 20ού αιώνα τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».

Το tango αποτελεί ένα από τα βασικά μουσικά στοιχεία της εθνικής ταυτότητας της μοντέρνας Αργεντινής. Γεννιέται στο περιθωριοποιημένο περιβάλλον του λιμανιού του Μπουένος Άιρες, αλλά σύντομα κατακτά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπου το μεταφέρουν περιοδεύοντες Αργεντίνοι μουσικοί και χορευτές κατά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Η αποδοχή του από τις ανώτερες και μεσαίες τάξεις οφείλεται στον μετασχηματισμό του από μια πολυπολιτισμική μουσική έκφραση του υποκόσμου, σε μια μουσικοχορευτική για τους λευκούς, και στην θεματολογική του κάθαρση από τις απροκάλυπτα αισθησιακές του καταβολές. Οι πρωτογενώς περιθωριακοί τύποι και η προκλητική τους οριακότητα αντικαθίσταται από γραφικούς χαρακτήρες που εμφορούνται από ασίγαστα, πλην όμως στιλιζαρισμένα ερωτικά πάθη. Προκύπτει έτσι ένα «τιθασευμένο» μουσικό είδος που ανακαλεί μια ρομαντική Αργεντινή. Το ταγκό κατακλύζει τα παρισινά καμπαρέ, και η αρχικά στοχευμένη δημοφιλία του σύντομα εξελίσσεται σε πλατιά απήχηση. Δισκογραφικές εταιρείες, συνθέτες και ορχήστρες το διαχειρίζονται ως αναπόσπαστο στοιχείο της δραστηριότητάς τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του 1930 η Ελλάδα ενδίδει στην «ταγκομανία». Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου το ταγκό έχει κεντρική θέση στο ρεπερτόριο του ελαφρού τραγουδιού και εμπλουτίζει τους δισκογραφικούς καταλόγους με εκατοντάδες πρωτότυπες συνθέσεις, που συμπληρώνουν τις συστηματικές διασκευές δημοφιλών κομματιών, ευρωπαϊκής κυρίως προέλευσης, που ντύνονται με ελληνικούς στίχους.

Η εν λόγω ηχογράφηση αποτελεί διασκευή με ελληνικούς στίχους του αργεντίνικου tango-chanson "Lo han visto con otra" σε μουσική και στίχους του Αργεντινού συνθέτη Horacio Pettorossi.

Ηχογραφήθηκε αρκετές φορές στην ιστορική δισκογραφία της Αργεντινής. Ενδεικτικά:

- Carlos Gardel, Παρίσι, 4 Νοεμβρίου 1928 (Odeon KI-1975-2 - 18262)
- Eduardo Bianco, Παρίσι, 1928 (Odeon Ki 1499-2 - SO 8279)
- Teresa Asprella & Orquestre Argentin Bianco-Bachicha, Παρίσι, 1928 (Odeon Ki 1499^x - 165.240)
- Mario Alonso & Francisco Canaro y su orquesta típica, Μπουένος Άιρες, 14 Μαΐου 1952 (Odeon e 18393 - 55481 Α)

Ηχογραφήσεις του εντοπίζονται και στο ιταλικό ρεπερτόριο:

- Daniele Serra, Μιλάνο, 12 Σεπτεμβρίου 1929 (Gramophone BM1076 - 252324)
- Orchestra Del Mestre, Μιλάνο, 1929-1930 (Fonotecnica Electro Record Α. 2211)

Επίσης, καταγράφεται και στη βραζιλιάνικη δισκογραφία:

- Antônio Gomez-Milonguita, Βραζιλία, 1931 (Parlophon 13368-a)

Με τα μέχρι τώρα συλλεχθέντα στοιχεία, στην ελληνική ιστορική δισκογραφία το τραγούδι ηχογραφήθηκε από τους Αντώνη Δελένδα (παρούσα ηχογράφηση) και τη Μίνα Κυριακού.

Η ελληνική παρτιτούρα με ελληνικούς στίχους του Jean Tsamados εκδόθηκε στην Αθήνα από τις εκδόσεις Κωνσταντινίδη-Σταρρ με τον τίτλο «Tango! Τον είδαν με άλλη».

Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης, Γιώργος Ευαγγέλου και Νίκος Ορδουλίδης

At the beginning of the 20th century, the networks that are created and which evolve funnel both people and their products, tangible and intangible. It is within this multi-layered world that sound recording and sound reproduction is invented. Early record labels send mobile crews literally all over the world to record local musicians. The range of the repertoire is endless. Cosmopolitanism in large urban centers favors polystylisms and polymorphisms. Colonialism, revolutions, conflicts, refugee flows; the theater, cinema, radio, photography, orchestras’ tours, but also circulations in all kinds of commercial channels in a world that evolves dynamically and anisotropically, form a complex network of “centers” and “peripheries” in alternating roles setting musical idioms in motion, both literally and figuratively. The network in which the Greek-speaking urban popular song participates, constantly conversing with its co-tenants, is magnificent. Discography has already provided important tools in understanding the relationships that developed between “national” repertoires. The result of this ongoing research is “Cosmopolitanism in Greek Historical Discography”.

Tango is one of the main musical elements of the national identity of modern Argentina. It is born in the marginalized environment of the port of Buenos Aires, but soon conquers Europe and the USA, where it is carried by traveling Argentine musicians and dancers during the first decade of the 20th century. Its acceptance by the upper and middle classes was due to its transformation from a multicultural musical expression of the underworld to a dance-music one for whites, as well as to its thematic cleansing of its overtly sensual origins. Primarily marginal types and their provocative liminality are replaced by quaint figures who are possessed by unquenchable, but stylized love passions. This is how a “tamed” musical genre emerges that recalls a more romantic Argentina. Tango takes Parisian cabarets by storm, and its initially targeted popularity soon develops into widespread appeal. Record companies, composers and orchestras manage it as an integral part of their business. At the end of the 1920s and the beginning of the 1930s, Greece succumbs too to this “tangomania”. During the interwar period, tango has a central place in the repertoire of elafro (light music) and enriches discography’s catalogs with hundreds of original compositions which complement the systematic arrangements of popular pieces, mainly of European origin, “dressed” with Greek lyrics.

This song is an adaptation with Greek lyrics of the Argentinian tango-chanson "Lo han visto con otra", set to music and lyrics by the Argentinian composer Horacio Pettorossi.

It was recorded several times in Argentinian historical discography. For example:

- Carlos Gardel, Paris, November 4 1928 (Odeon KI-1975-2 - 18262)
- Eduardo Bianco, Paris, 1928 (Odeon Ki 1499-2 - SO 8279)
- Teresa Asprella & Orquestre Argentin Bianco-Bachicha, Paris, 1928 (Odeon Ki 1499^x - 165.240)
- Mario Alonso & Francisco Canaro y su orquesta típica, Buenos Aires, May 14, 1952 (Odeon e 18393 - 55481 Α)

Recordings of the song can also be found in the Italian repertoire:

- Daniele Serra, Milan, September 12, 1929 (Gramophone BM1076 - 252324)
- Orchestra Del Mestre, Milan, 1929-1930 (Fonotecnica Electro Record Α. 2211)

The song can also be found in Brazilian discography:

- Antônio Gomez-Milonguita, Brazil, 1931 (Parlophon 13368-a)

With the data collected so far, the song was recorded by Antonis Delendas (this recording) and Mina Kyriakou in Greek historical discography.

The Greek musical score, with Greek lyrics by Jean Tsamados, was published in Athens by the Konstantinidis-Starr publishing house under the title "Tango! Ton eidan me alli".

Research and text: Leonardos Kounadis, George Evangelou and Nikos Ordoulidis

Αρχείο Κουνάδη

Kounadis Archive

Pathé

Pathé

1929

1929

Ν. Διονυσόπουλος, Λ. Κουνάδης

cc

201805031155_D

Δίσκος 10'' (25 εκατοστών)

10 in. (25 cm)

Ελληνικά

Greek

Ελαφρό

Pathe_80069_Tango

Αθήνα (;)

Athens (?)

[Ισπανικοί στίχοι: Pettorossi Horacio
Ελληνικοί στίχοι: Tsamados Jean (Τσαμαδός Γιάννης)]

[Spanish lyrics: Pettorossi Horacio
Greek lyrics: Tsamados Jean (Tsamados Giannis)]

Αργεντίνικη Ορχήστρα

Argentinian Orchestra

Ταγκό

Tango

80069

STARR 70152

3:09

Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη

Kounadis Archive Record Library