Ανοιξιάτικο αεράκι (Είσοδος Άννης)

Ανοιξιάτικο αεράκι (Είσοδος Άννης)

Anoixiatiko aeraki (Eisodos Annis)

Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».

Η γεωγραφική θέση της Αυστρίας την καθιστά εκ φύσεως επίκεντρο των ευρωπαϊκών εξελίξεων, αλλά και σπουδαίο αγωγό για την διάχυση υλικών και άυλων προϊόντων από πάσα και προς πάσα κατεύθυνση. Εντούτοις, δεν αποτελεί δημοφιλές κομμάτι της ιστοριογραφικής έρευνας που αφορά τις σχέσεις του ελληνόφωνου κόσμου με το εξωτερικό. Πολλώ δε μάλλον στο μουσικολογικό πεδίο, όπου η έρευνα είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Παρόλα αυτά, συχνά η γεωγραφία μιλάει από μόνη της: Η Αυτοκρατορία των Αψβούργων (Αυστρο-Ουγγρική Αυτοκρατορία μετά τον συμβιβασμό του 1867) γειτνίαζε με την Οθωμανική Αυτοκρατορία στο νότο. Αμφότεροι διεκδικούσαν εδάφη της μετέπειτα Γιουγκοσλαβίας, και κυρίως αυτά της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, το οποίο αφενός περιέχει έναν αξιοσημείωτο μουσουλμανικό πληθυσμό και, αφετέρου, επικοινωνεί άμεσα με την ιστορική περιοχή της Μακεδονίας και το εκεί ελληνόφωνο στοιχείο. Η Βιέννη αποτέλεσε ένα μοναδικό χωνευτήρι πολιτισμών∙ οι τέχνες, με κυρίαρχη τη μουσική, γνώρισαν εκεί μια πρωτόγνωρη ακμή. Ένα ιδιαίτερο θεατρικό είδος, που αναπτύχθηκε από τον 13ο ακόμη αιώνα σε ποικίλες μορφές σε όλη την Ευρώπη, βρίσκεται στο επίκεντρο της βιενέζικης δημιουργίας: το Volkstheater, το λαϊκό θέατρο, που μετέχει σε μια μεγάλη παράδοση κωμικών παραστατικών τεχνών, στις οποίες δεσπόζει η μουσική. Μετά το 1850, με βάση τη σχετική φιλολογία, το είδος αυτό μετασχηματίζεται στην βιενέζικη Οπερέτα, που γνωρίζει μία άνευ προηγουμένου δυναμική όσον αφορά την παραγωγή νέων έργων. Σύντομα, σε αυτό το δίκτυο θα εισέλθει και η δισκογραφία και μαζί με την ήδη ισχυρή πραγματικότητα των μουσικών εκδοτικών οίκων θα συμβάλουν στην μαζική διάχυση της βιενέζικης οπερέτας, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική. Εκτός των άλλων, πρωταγωνιστικό στοιχείο των έργων αυτών είναι και το βαλς, το οποίο αποτελεί σήμα κατατεθέν της αυστριακής πρωτεύουσας – βασικό εξαγωγικό της πολιτιστικό προϊόν σε όλον τον κόσμο. Ο ρόλος που διαδραμάτισε η οικογένεια των Στράους ήταν καταλυτικός στην εξέλιξη αυτή. Οι τάσεις αυτές καταφθάνουν και οικειοποιούνται από τον ελληνόφωνο κόσμο, ο οποίος τις ενσωματώνει στις δικές του συνθήκες. Σε κάθε περίπτωση, η διακίνηση μουσικών αποτελεί ήδη πραγματικότητα πριν τον 20ό αιώνα, με τις περιοδείες των θεατρικών και μουσικών παραστάσεων αλλά και με τα δίκτυα των μουσικών εκδοτικών οίκων. Η δισκογραφία όχι μόνο εισχωρεί σε αυτό το πλαίσιο, αλλά διαδραματίζει και καίριο ρόλο στον μετασχηματισμό του. Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί πως σε ποικίλες περιπτώσεις, συχνά και λόγω της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισαν τα τραγούδια διεθνώς, το δίκτυο που τελικά προκύπτει είναι εξαιρετικά σύνθετο και δεν αφορά μόνο τις ελληνο-αυστριακές σχέσεις.

Όπως επισημαίνει ο Δημήτρης Μπίκας, η εν λόγω ηχογράφηση προέρχεται από την οπερέτα "Frühlingsluft", η οποία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 9 Μαΐου 1903, στο θερινό θέατρο Venedig στη Βιέννη. Συγκεκριμένα, πρόκειται για το τραγούδι "Ich komm' direkt" (Entreelied der Hanni).

Η μουσική της τρίπρακτης οπερέτας αποτελείται από έργα του Josef Strauss, κυρίως βαλς και χορούς, τα οποία επέλεξε, συνταίριαξε και επεξεργάστηκε ο Ernst Reiterer. Κατ' αυτόν τον τρόπο δημιουργήθηκε, τριάντα τρία χρόνια μετά τον θάνατο του Αυστριακού συνθέτη Josef Strauss, ο οποίος δεν είχε ασχοληθεί ποτέ με το μουσικοθεατρικό αυτό είδος, η μοναδική του οπερέτα.

Το γερμανικό λιμπρέτο που έγραψαν οι Karl Lindau και Julius Wilhelm βασίζεται στο γαλλικό Vaudeville "Coquin de Printemps", των Adolf Jaime και Georges Duval, το οποίο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 13 Ιουνίου 1888 στο Théâtre des Folies-Dramatiques στο Παρίσι, σε μουσική του Paul Fauchey.

Tο 1903, τη χρονιά που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο κοινό η οπερέτα, πραγματοποιήθηκε και η πρώτη ηχογράφηση του τραγουδιού στη Βιέννη από την σοπράνο Mizzi Zwerenz για την εταιρεία Gramophone (251y - 043026), με τον τίτλο "Frühlingsluft: Ich komm' direkt, Entreelied der Hanni, 1 Akt".

Ένα χρόνο αργότερα, το 1904, η Toni Malter-Main το ηχογράφησε στο Κένιγκσμπεργκ της Πρωσίας, σημερινό Καλίνινγκραντ στη Ρωσία ("Frühlingsluft: Ich komm' direkt herein vom Land", Gramophone 1161 e - 43589), η Annie Farner στη Βιέννη ("Ich komm' direkt herein vom Land (Entrée der Hanni", Odeon 8171) και πάλι η Mizzi Zwerenz για την Odeon (Βιέννη, 34033 -X 34033).

Το 1908 ηχογραφήθηκε στο Βερολίνο από τη Louise Obermaier ("Frühlingsluft: Ich kom' direkt herein", Gramophone 12697 u - X-23301 - 11068)

Η οπερέτα παρουσιάστηκε στην Ελλάδα με τον τίτλο «Ανοιξιάτικο αεράκι» από την οπερέτα "[Αλέξανδρου] Κυπαρίσση - [Μελπομένης] Κολυβά" στις 17 Οκτωβρίου 1913 στο «θέατρο Κήπου του Λευκού Πύργου» στη Θεσσαλονίκη (Κωνσταντινίδης, 2018: 158), από ιταλικό θίασο για μία μόνο παράσταση το 1922, σύμφωνα με τον Μανόλη Σειραγάκη, από ιταλική οπερέτα στο Θέατρο Σμύρνης στη Σμύρνη στις 8 Απριλίου 1922 (βλ. Γιαβρής, 2018: 74). Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες παρουσιάστηκε και στο θέατρο Ολύμπια στην Αθήνα το 1911 (;).

Όπως αναφέρει ο Αντώνης Χατζηαποστόλου (βλ. 1949: 168), η τραγουδίστρια Κλοτίλδη Τριφυ(λ)λάκη ήταν αρμενικής καταγωγής και το πραγματικό της όνομα ήταν Τριφυλάκ (βλέπε και εδώ).

Κυκλοφόρησε από την εταιρεία Orfeon, για την οποία αναφέρει ο Αριστομένης Καλυβιώτης (2002: 109-110): «Η εταιρεία Orfeon (Blumenthal Record and Talking Machine Co Ltd), ιδιοκτησίας των αδελφών Herman και Julius Blumenthal, άρχισε ηχογραφήσεις στα τέλη του 1910 με αρχές του 1911 στην Κωνσταντινούπολη, όπου είχε και εργοστάσιο παραγωγής δίσκων. Οι αδελφοί Blumenthal, πριν ανοίξουν την Orfeon, ήταν αντιπρόσωποι της Odeon στην Κωνσταντινούπολη. Στις ετικέτες των δίσκων της εταιρείας εμφανίζεται πολλές φορές αντί για Orfeon Record η φίρμα Orfeos Record ή και η ελληνική "Ορφείον". Στο ρεπερτόριό της περιλαμβανόταν πολλά ελληνικά τραγούδια».

Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης

At the beginning of the 20th century, Europe is living in peace and prosperity. The “Belle Époque” is an outgrowth of previous important historical events and developments. The networks that are created and which evolve funnel both people and their products, tangible and intangible. It is within this multi-layered world that sound recording and sound reproduction is invented. Early record labels send mobile crews literally all over the world to record local musicians. The range of the repertoire is endless. Cosmopolitanism in large urban centers favors polystylisms and polymorphisms. Colonialism, revolutions, conflicts, refugee flows; the theater, cinema, radio, photography, orchestras’ tours, but also circulations in all kinds of commercial channels in a world that evolves dynamically and anisotropically, form a complex network of “centers” and “peripheries” in alternating roles setting musical idioms in motion, both literally and figuratively. The network in which the Greek-speaking urban popular song participates, constantly conversing with its co-tenants, is magnificent. Discography has already provided important tools in understanding the relationships that developed between “national” repertoires. The result of this ongoing research is “Cosmopolitanism in Greek Historical Discography”.

Austria’s geographical position naturally renders the country the center of European developments, but also an important sort of conduit for the diffusion of tangible and intangible products from all and towards all directions. However, it is not a popular part of the relevant historiographical research as far as the relations between the Greek-speaking and the rest of the world. Not to mention that that within the musicological field, research is almost completely absent. However, geography often speaks for itself: The Habsburg Empire (Austro-Hungarian Empire after the Compromise of 1867) bordered the Ottoman Empire to the south. Both claimed territories of the later Yugoslavia, and especially those of Bosnia and Herzegovina, which, on the one hand, accommodated a notable Muslim population, and, on the other hand, communicated directly with the historical region of Macedonia and the Greek-speaking population that lived there. Vienna was a unique melting pot of cultures; the arts, dominated by music, were experiencing an unprecedented boom. A particular theatrical genre, which developed in various forms throughout Europe, was at the heart of Viennese creation: it was the Volkstheater (the “folk theater”), which was part of a long tradition of comical performing arts, with music playing a dominant role. According to the relevant discourse, after 1850 this style is transformed in the Viennese operetta, which had an unprecedented dynamic in terms of production of new works. Soon, discography would enter this network, and together with the already vibrant reality of the music publishing houses, would contribute to the mass diffusion of the Viennese operetta both in Europe and America. The leading element of these works was, among other things, the waltz, a trademark of the Austrian capital, as well as its main exported cultural product all over the world. The role played by the Strauss family was a catalyst in this development. These trends reached and were appropriated by the Greek-speaking world, which incorporated them into its own conditions. In any case, the circulation of musics is already a reality before the 20th century with theatrical and musical performances tours , but also with the networks of music publishing houses. Discography is not only embedded in this context, but also plays a key role in its transformation. It should also be noted that, in various cases, often due to the great international success of the songs, the resulting network is extremely complex and does not only concern Greek-Austrian relations.

As Dimitris Bikas points out, this recording comes from the operetta "Frühlingsluft", which premiered on May 9, 1903, at the Venedig summer theater in Vienna. More specifically, it is the song "Ich komm' direkt" (Entreelied der Hanni).

The music of the three-act operetta consists of works by Josef Strauss, mainly waltzes and dances, selected and arranged by Ernst Reiterer. This is how, thirty-three years after the death of the Austrian composer Josef Strauss, who had never dealt with this musical theater genre, his only operetta was created.

The German libretto written by Karl Lindau and Julius Wilhelm is based on the French Vaudeville "Coquin de Printemps" by Adolf Jaime and Georges Duval, first presented on June 13, 1888 at the Théâtre des Folies-Dramatiques, in Paris, to music by Paul Fauchey.

In 1903, the year the operetta was first presented to the public, the first recording of the song by the soprano Mizzi Zwerenz for the label Gramophone (251y - 043026), under the title "Frühlingsluft: Ich komm' direkt, Entreelied der Hanni, 1 Akt", took place in Vienna.

A year later, in 1904, Toni Malter-Main recorded it in Königsberg, Prussia, now Kaliningrad, Russia ("Frühlingsluft: Ich komm' direkt herein vom Land", Gramophone 1161 e - 43589), Annie Farner in Vienna ("Ich komm' direkt herein vom Land (Entrée der Hanni", Odeon 8171), and, once more, Mizzi Zwerenz for Odeon (Vienna, 34033 -X 34033).

In 1908, it was recorded in Berlin by Louise Obermaier ("Frühlingsluft: Ich kom' direkt herein", Gramophone 12697 u - X-23301 - 11068)

The operetta was presented in Greece under the title "Spring Breeze" from the "[Alexandros] Kyparissis - [Melpomeni] Kolyva" operetta on October 17, 1913 at the "theatro Kipou tou Lefkou Pyrgou" ("White Tower Garden Theater") in Thessaloniki (Konstantinidis, 2018: 158), by an Italian troupe, just for one performance in 1922, according to Manolis Seiragakis, from an Italian operetta at the Smyrna Theater, in Smyrna (Izmir), on April 8, 1922 (see Giavris, 2018: 74). According to unconfirmed information, it was also performed at the Olympia theater in Athens in 1911 (?).

As Antonis Chatziapostolou mentions (see 1949: 168), the singer Klotildi Trify(l)laki was of Armenian origin and her real name was Trifylak.

It was released by the record label Orfeon, for which Aristomenis Kalyviotis mentions the following (2002: 109-110): "Orfeon (Blumenthal Record and Talking Machine Co Ltd), owned by brothers Herman and Julius Blumenthal, began its recording production in late 1910 and early 1911 in Constantinople (Istanbul), where it also owned a record factory. The Blumenthal brothers, before opening Orfeon, were Odeon's representatives in Constantinople (Istanbul). On the labels of the company's records, the brand 'Orfeos Record' or the Greek 'Orfeion' appears many times instead of 'Orfeon Record'. Its repertoire included many Greek songs."

Research and text: Leonardos Kounadis and Nikos Ordoulidis

Αρχείο Κουνάδη

Kounadis Archive

Orfeon

Orfeon

1911 (;)

1911 (?)

Ν. Διονυσόπουλος, Λ. Κουνάδης

cc

Δίσκος 10'' (25 εκατοστών)

10 in. (25 cm)

Ελληνικά

Greek

Οπερέτα

Orfeon_10220_AnoixiatikoAeraki_EisodosAnnis

Κωνσταντινούπολη

Constantinople (Istanbul)

[Γερμανικό λιμπρέτο: Lindau Karl, Wilhelm Julius
Ελληνική μετάφραση: Άγνωστος]

[German libretto: Lindau Karl, Wilhelm Julius
Greek translation: Unknown]

No-10220

433

2:59

Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη

Kounadis Archive Record Library