Ο καπετάν Βάρδας

Ο καπετάν Βάρδας

O kapetan Vardas

Το τραγούδι αναφέρεται στον στρατιωτικό Γεώργιο Τσόντο ή καπετάν Βάρδα (Σφακιά Κρήτης 1871 - Αθήνα 1942) και στη δράση του κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908).

Σύμφωνα με την παρτιτούρα με τίτλο "Στους λεβέντες της Μακεδονίας", που εκδόθηκε στην Αθήνα από τον οίκο Φέξη, πρόκειται για σύνθεση του Νικολάου Κόκκινου σε στίχους του Δημητρίου Οι. Καλαποθάκη.

Όπως προκύπτει από τα μέχρι τώρα στοιχεία, το τραγούδι ηχογραφήθηκε τρεις φορές στην ελληνική ιστορική δισκογραφία:

- "Λεβεντιά καμαρωτή", Λευτέρης Μενεμενλής, Σμύρνη 1912 (Favorite 7067t - 1-55072)
- "Ο Βάρδας", Μαρίκα Παπαγκίκα, Νέα Υόρκη, Ιούλιος 1917 (Columbia USA 85361-1 - E-4783)
- "Ο καπετάν Βάρδας", Κα Κούλα, Νέα Υόρκη, 1919-1922 (Panhellenion 8017 B), παρούσα ηχογράφηση

Ο Θόδωρος Χατζηπανταζής (Θόδωρος Χατζηπανταζής - Λίλα Μαράκα, Αθηναϊκή Επιθεώρηση, Α' τόμος, Εκδοτική "Ερμής" ΕΠΕ, Αθήνα 1977, σελ. 98 σημ. 6) αναφερόμενος στη συγγραφή ειδικών τετράστιχων στην επιθεώρηση για τον χαιρετισμό της παρουσίας στο κοινό κάποιας εξέχουσας προσωπικότητας καταγράφει σχετική περίπτωση που αφορά τον καπετάν Βάρδα:

«Όταν ο καπετάν Βάρδας πήγε στην "Αναμπουμπούλα" [των Δ. Αγέλαστου - Φαιδρού, 28/5/1915, θέατρο "Πλέσσα" ("Αθήναιον") από τον θίασο Πλέσσα], ο θίασος χαιρέτησε από τη σκηνή την παρουσία του με το παρακάτω τετράστιχο:

"Στους πρώτους πάγκους κάθεται περήφανο λιοντάρι
του Όλυμπου σταυραετός της λεβεντιάς καμάρι
ο Καπετάνιος που έλαμψε σ' Ανατολή και Δύση
ο Βάρδας που με το σπαθί τη δόξα έχει κερδίσει"
("Αθήναι", 11 Ιούλη 1915)».

Το τραγούδι κυκλοφόρησε από τη δισκογραφική εταιρεία "Panhellenion Phonograph Record Co.", η οποία ιδρύθηκε στη Νέα Υόρκη τον Φεβρουάριο του 1919 από την τραγουδίστρια κα Κούλα (Κυριακούλα Αντωνοπούλου) και τον σύζυγό της, λαουτιέρη Ανδρέα Αντωνόπουλο.
Για περισσότερα σχετικά με την κα Κούλα και τη δισκογραφική εταιρεία Panhellenion βλ. το κείμενο του Steve K. Frangos "Madame Koula (circa 1880-1954)" στο Tina Bucuvalas (επιμ.), Greek music in America, University Press of Mississippi, 2019, το άρθρο του Αντώνη Μποσκοΐτη "Στα ίχνη της Κυρίας Κούλας: H ζωή και το έργο της πρώτης ρεμπέτισσας της Αμερικής", αναρτημένο στον ιστότοπο www.lifo.gr, και το άρθρο του Αριστομένη Καλυβιώτη "Κυρία Κούλα Καψάλη-Αντωνοπούλου: Από την Κωνσταντινούπολη καταγόταν η μεγάλη ελληνίδα τραγουδίστρια" (περ. "Λαϊκό τραγούδι", τεύχ. 25, Μάρτιος-Απρίλιος 2009), αναρτημένο στο ιστολόγιό του  https://kaliviotis.wordpress.com/

Το τραγούδι αναφέρεται στον στρατιωτικό Γεώργιο Τσόντο ή καπετάν Βάρδα (Σφακιά Κρήτης 1871 - Αθήνα 1942) και στη δράση του κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908).

Σύμφωνα με την παρτιτούρα με τίτλο "Στους λεβέντες της Μακεδονίας", που εκδόθηκε στην Αθήνα από τον οίκο Φέξη, πρόκειται για σύνθεση του Νικολάου Κόκκινου σε στίχους του Δημητρίου Οι. Καλαποθάκη.

Όπως προκύπτει από τα μέχρι τώρα στοιχεία, το τραγούδι ηχογραφήθηκε τρεις φορές στην ελληνική ιστορική δισκογραφία:

- "Λεβεντιά καμαρωτή", Λευτέρης Μενεμενλής, Σμύρνη 1912 (Favorite 7067t - 1-55072)
- "Ο Βάρδας", Μαρίκα Παπαγκίκα, Νέα Υόρκη, Ιούλιος 1917 (Columbia USA 85361-1 - E-4783)
- "Ο καπετάν Βάρδας", Κα Κούλα, Νέα Υόρκη, 1919-1922 (Panhellenion 8017 B), παρούσα ηχογράφηση

Ο Θόδωρος Χατζηπανταζής (Θόδωρος Χατζηπανταζής - Λίλα Μαράκα, Αθηναϊκή Επιθεώρηση, Α' τόμος, Εκδοτική "Ερμής" ΕΠΕ, Αθήνα 1977, σελ. 98 σημ. 6) αναφερόμενος στη συγγραφή ειδικών τετράστιχων στην επιθεώρηση για τον χαιρετισμό της παρουσίας στο κοινό κάποιας εξέχουσας προσωπικότητας καταγράφει σχετική περίπτωση που αφορά τον καπετάν Βάρδα:

«Όταν ο καπετάν Βάρδας πήγε στην "Αναμπουμπούλα" [των Δ. Αγέλαστου - Φαιδρού, 28/5/1915, θέατρο "Πλέσσα" ("Αθήναιον") από τον θίασο Πλέσσα], ο θίασος χαιρέτησε από τη σκηνή την παρουσία του με το παρακάτω τετράστιχο:

"Στους πρώτους πάγκους κάθεται περήφανο λιοντάρι
του Όλυμπου σταυραετός της λεβεντιάς καμάρι
ο Καπετάνιος που έλαμψε σ' Ανατολή και Δύση
ο Βάρδας που με το σπαθί τη δόξα έχει κερδίσει"
("Αθήναι", 11 Ιούλη 1915)».

Το τραγούδι κυκλοφόρησε από τη δισκογραφική εταιρεία "Panhellenion Phonograph Record Co.", η οποία ιδρύθηκε στη Νέα Υόρκη τον Φεβρουάριο του 1919 από την τραγουδίστρια κα Κούλα (Κυριακούλα Αντωνοπούλου) και τον σύζυγό της, λαουτιέρη Ανδρέα Αντωνόπουλο.
Για περισσότερα σχετικά με την κα Κούλα και τη δισκογραφική εταιρεία Panhellenion βλ. το κείμενο του Steve K. Frangos "Madame Koula (circa 1880-1954)" στο Tina Bucuvalas (επιμ.), Greek music in America, University Press of Mississippi, 2019, το άρθρο του Αντώνη Μποσκοΐτη "Στα ίχνη της Κυρίας Κούλας: H ζωή και το έργο της πρώτης ρεμπέτισσας της Αμερικής", αναρτημένο στον ιστότοπο www.lifo.gr, και το άρθρο του Αριστομένη Καλυβιώτη "Κυρία Κούλα Καψάλη-Αντωνοπούλου: Από την Κωνσταντινούπολη καταγόταν η μεγάλη ελληνίδα τραγουδίστρια" (περ. "Λαϊκό τραγούδι", τεύχ. 25, Μάρτιος-Απρίλιος 2009), αναρτημένο στο ιστολόγιό του  https://kaliviotis.wordpress.com/

Αρχείο Κουνάδη

Kounadis Archive

Panhellenion Record

Panhellenion Record

1919-1922 (;)

1919-1922 (?)

Ν. Διονυσόπουλος, Λ. Κουνάδης

cc

Fav_1_55059_PavlosMelas
Vi_63530_XenosEimaiKiIlthaTora
Col_E4783_OVardas
201805031418_D
20180801100_119_D
201805031421_3_D
KA_Photo_Giorgos_Katsaros_57
KA_CardPostal_6615
KA_CardPostal_6588
KA_CardPostal_6588

Δίσκος 12'' (30 εκατοστών)

12 in. (30 cm)

Ελληνικά

Greek

Πατριωτικό

Pan_8017_OKapetanVardas

Νέα Υόρκη

New York

[Καλαποθάκης Δημήτριος Οι.]

[Kalapothakis Dimitrios Oi.]

Κλαρίνο (Κυριακάτης Γιάννης), βιολί (Πόγγης Διονύσης), σαντούρι (Ρασσιάς Λούης)

Clarinet (Kyriakatis Giannis), violin (Pongis Dionysis), santur (Rassias Louis)

8017-Β

8017 B

3:55

Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη

Kounadis Archive Record Library