Ελευθερία

Ελευθερία

Eleftheria

Την δεκαετία του 1860, όταν ξεσπάει ο Αμερικανικός Εμφύλιος με βασικό διακύβευμα το ρατσιστικό δουλεμπόριο, η Βόρεια Αμερική έχει ήδη μετατραπεί σε ένα άνευ προηγουμένου πολιτισμικό χωνευτήρι. Ούτως ή άλλως, η μετακίνηση πληθυσμών προς τον «Νέο Κόσμο» (άλλοτε βίαια και άλλοτε εκούσια) και ο πολυεθνικός εποικισμός και αποικισμός αποτελεί μια σταθερά που ξεκινά από τον 16ο αιώνα και καθορίζει την ιστορία της ηπείρου. Επί της ουσίας, η προεδρική πλέον μετά τον Εμφύλιο συνομοσπονδία πολιτειών, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, αποτελεί μικρογραφία της Υφηλίου: μία «επιτυχημένη Βαβέλ». Όπως είναι φυσικό, ένας ανεπανάληπτος συγκρητισμός κυριαρχεί και στην μουσική πραγματικότητα. Η γένεση, δε, της δισκογραφίας οικοδομεί μια συνθήκη που ευνοεί τις συνομιλίες και τις ωσμώσεις μεταξύ των αναρίθμητων εθνοπολιτισμικών ομάδων που συνθέτουν τον πληθυσμό. Οι διεργασίες αυτές θα οδηγήσουν στην ανανοηματοδότηση, επικαιροποίηση και ανανέωση παλαιών μουσικών τάσεων που φθάνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και, ταυτόχρονα, στην εξαγωγή τους εκ νέου προς τους «παλαιούς κόσμους», συστήνοντας με αυτόν τον τρόπο ένα μοναδικά πολυεπίπεδο δίκτυο. Το μνημειώδες, πλέον, πολύτομο έργο του Richard Spottswood, με τίτλο “Ethnic Music on Records”, αντικατοπτρίζει με γλαφυρό τρόπο την εξαιρετικά μεγάλη δισκογραφική παραγωγή των ΗΠΑ. Συχνά, η «σύγκλιση» των γεωγραφικών συντεταγμένων συνοδεύεται από μια ακόμα σύγκλιση, που αφορά εσωτερικές πολιτισμικές «συντεταγμένες». Πρόκειται για τα πεδία του λόγιου και του λαϊκού, που μπαίνουν σε δημιουργικό διάλογο με ποικίλους τρόπους, και συχνά συστήνουν ενδιάμεσους ή/και νέους «τόπους». Η συμβολή των βιαίως μεταφερμένων σκλάβων από την αφρικανική ήπειρο στα μουσικά τεκταινόμενα της Αμερικής, και δη ο ρόλος τους στην διαμόρφωση των ειδών που σήμερα λογίζονται ως «εθνική μουσική των ΗΠΑ», υπήρξε περισσότερο από κρίσιμη. Folk, country, bluegrass, gospel, blues, soul, jazz, fox trot, rock ‘n roll, charleston, minstrel show, αλλά και συμφωνική μουσική, βαλς, ταγκό, μουσική για τον κινηματογράφο, ιταλόφωνα, ρωσόφωνα, ελληνόφωνα, εβραιόφωνα, ισπανόφωνα και άλλα ιδιώματα ηχογραφούνται και κατακλύζουν την παγκόσμια δισκογραφική αγορά. Σε αυτό το ατελείωτο σώμα ηχογραφήσεων, συναντάμε περιπτώσεις όπου ελληνόφωνοι μουσικοί διασκευάζουν αμερικανικά τραγούδια. Η οικειοποίηση αυτή είναι διττή: αφορά αφενός τον στίχο ο οποίος πλέον είναι ελληνικός (συχνά, μάλιστα, δεν έχει καμία σχέση με τον πρωτότυπο), αλλά, αφετέρου, και τις πρακτικές εκτέλεσης: διαφορετικό οργανολόγιο, διαφορετικό τραγουδιστικό ύφος, συχνά διαφοροποιήσεις στις μελωδικές και ρυθμικές φόρμες, και στις αρμονίες. Οι Έλληνες μουσικοί προσαρμόζουν αυτό που ακούν στη δική τους συνθήκη και αισθητική, με βάση τις δικές τους δυνατότητες και ανάγκες.

Η εν λόγω ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή του αμερικανικού πατριωτικού τραγουδιού "Over there", που έγραψε ο George M. Cohan κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά τραγουδήθηκε και ηχογραφήθηκε και κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μία από τις πρώτες ηχογραφήσεις του τραγουδιού πραγματοποιήθηκε από το φωνητικό σχήμα Peerless Quartet στις 13 Ιουνίου 1917 στη Νέα Υόρκη για τη δισκογραφική εταιρεία Columbia (77139 - A2306). Ακολούθησαν την ίδια χρονιά αλλά και αργότερα πολλές εκτελέσεις στην αμερικανική ιστορική δισκογραφία, μεταξύ αυτών και αρκετές οργανικές (δες ενδεικτικά εδώ).

Ηχογραφήσεις του εντοπίζονται και σε άλλες ιστορικές δισκογραφίες:

- Enrico Caruso, Κάμντεν, Νέα Υερσέη, 10 Ιουλίου 1918 (Victor B-22125 - 87294)
- František A. Pangrác, Κάμντεν, Νέα Υερσέη, 13 Νοεμβρίου 1918 (Victor B-22417 - 72168)
- Pathé Military Band, Παρίσι, Ιανουάριος 1919 (Pathé 6281 - 22024)
- Band of HM Coldstream Guards, Λονδίνο, 27 Ιανουαρίου 1919 (HMV HO 3577 af - 2-0247/C887)
- Dick Powel - The American Four, Νέα Υόρκη, 28 Ιανουαρίου 1942 (Decca 70231 - 4174)
- Original - Teddies - Quartett, Ζυρίχη 13 Απριλίου 1943 (Elite Special 2364 - 4195)
- Lisbeth Bodin and The three Clovers, Στοκχόλμη 13 Οκτωβρίου 1943 (Sonora 6355-S-S-C - 7151)
- "Onkel Sam", Helge Leonhard, Δανία, πιθανώς 1945 (Tono 2603 - Z 18027-2)
- Emile Deltour et son Orchestre Symphonique, Βέλγιο, πιθανώς το 1947 (Decca Belgium F 1211 - 8967 Bis)

Το τραγούδι τραγούδησε και ο ίδιος ο δημιουργός του σε ραδιοφωνική εκπομπή του 1936.

Είναι αξιοσημείωτο ότι και η ελληνική εκδοχή του τραγουδιού έχει στίχους επίσης πατριωτικού περιεχομένου οι οποίοι αναφέρονται σε γεγονότα που συνέβησαν στην περίοδο 1918-1919. Συγκεκριμένα, στην κατάπλευση του Θ/Κ "Γ. Αβέρωφ" στον Βόσπορο τον Νοέμβριο του 1918, με την ελληνική σημαία να κυματίζει στην Κωνσταντινούπολη προκαλώντας ενθουσιασμό στους Έλληνες της Πόλης, και στη Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922) με την απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη τον Μάιο του 1919.

Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα συλλεχθέντα στοιχεία αποτελεί τη μοναδική ηχογράφηση του τραγουδιού στην ελληνική ιστορική δισκογραφία.

Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης

In the 1860s, when the American Civil War breaks out with the racist slave trade at stake, North America had already turned into an unprecedented cultural melting pot. In any case, the movement of populations to the “New World” (sometimes forcibly and sometimes voluntarily) and the multinational settlement and colonization was a constant condition that started from the 16th century and defined the history of the continent. In essence, the now post-Civil War presidential confederation of states, the United States of America, is a microcosm of the globe: a “successful Babel”. Naturally, a unique syncretism also dominates in the field of music. The genesis of discography builds a condition that favors conversation and osmosis between the innumerable ethno-cultural groups that make up the population. These processes will lead to the reinterpretation, updating and renewal of old musical trends that arrive in the United States, and, at the same time, to their re-exportation to the “old worlds”, thus setting up a uniquely multi-layered network. Richard Spottswood’s now monumental multi-volume work “Ethnic Music on Records” vividly reflects the extraordinary record production in the USA. This “convergence” of geographical coordinates is often accompanied by another one, the “convergence” of internal cultural “coordinates”. These are the fields of scholar and popular music, which enter into a creative dialogue in a variety of ways, and often introduce in-between and/or new “places”. The contribution of forcibly transported slaves from the African continent to the musical scene of America, and especially their role in the formation of the genres that are now considered as part of the “national music of the USA”, was more than crucial. Folk, country, bluegrass, gospel, blues, soul, jazz, fox trot, rock ‘n roll, charleston, minstrel show, but also symphonic music, waltz, tango, music for the cinema, Italian, Russian, Greek, Hebrew, Spanish-speaking and other idioms are recorded and flood the global record market. In this endless body of recordings, we come across instances where Greek-speaking musicians arrange American songs. This appropriation is twofold: on the one hand are the lyrics, which are now in Greek (often, in fact, they has nothing to do with the original ones), and, on the other hand, the performance practices: different instrumentation, different singing style, often differences in melodic and rhythmic forms and in the harmonies. Greek musicians adapt what they hear to their own condition and aesthetics, based on their own capabilities and needs.

This is an adaptation of the American patriotic song "Over there", written by George M. Cohan during World War I, but also sung and recorded during World War II.

One of the earliest recordings of the song was made by the vocal group Peerless Quartet on June 13, 1917, in New York, for the record label Columbia (77139 - A2306). Many covers followed in the same year as well as later in American historical discography, among them several instrumental ones (see for example here).

Recordings of the song can also be found in other historical discographies, such as:

- Enrico Caruso, Camden, New Jersey, July 10, 1918 (Victor B-22125 - 87294)
- František A. Pangrác, Camden, New Jersey, November 13, 1918 (Victor B-22417 - 72168)
- Pathé Military Band, Paris, January 1919 (Pathé 6281 - 22024)
- Band of HM Coldstream Guards, London, January 27, 1919 (HMV HO 3577 af - 2-0247/C887)
- Dick Powel - The American Four, New York, January 28, 1942 (Decca 70231 - 4174)
- Original - Teddies - Quartett, Zürich, April 13, 1943 (Elite Special 2364 - 4195)
- Lisbeth Bodin and The three Clovers, Stockholm, October 13, 1943 (Sonora 6355-S-S-C - 7151)
- "Onkel Sam", Helge Leonhard, Denmark, probably in 1945 (Tono 2603 - Z 18027-2)
- Emile Deltour et son Orchestre Symphonique, Belgium, probably in 1947 (Decca Belgium F 1211 - 8967 Bis)

The song was also sung by its creator in a 1936 radio broadcast.

It is worth noting that the Greek version of the song also has patriotic lyrics that refer to events that occurred during the period 1918-1919; more specifically, to the sinking of the battleship "Georgios Averof" in the Bosporus in November 1918, with the Greek flag flying in Constantinople (Istanbul) causing excitement among the Greeks of the city, and to the Greco-Turkish War of 1919-1922 with the landing of the Greek army in Smyrna (Izmir) in May 1919.

According to the data collected so far, it is the only recording of the song in Greek historical discography.

Research and text: Leonardos Kounadis and Nikos Ordoulidis

Αρχείο Κουνάδη

Kounadis Archive

Columbia USA

Columbia (USA)

07/1919

07/1919

Ν. Διονυσόπουλος, Λ. Κουνάδης

cc

Col_E7455_SmyrniotopoulaPolitissa
KA_CardPostal_6941
GramoCR_6_12688_Smyrniopoula
201810221551
Odeon_65094_AnamnisisSmyrnis
KA_CardPostal_6860
KA_Photo_I_kompania_tou_Giovanika
KA_Synentefxeis_Tzon_Miliaris
KA_Synentefxeis_Sofia_Karivali_2
KA_Synentefxeis_Alexandros_Alexiou
KA_CardPostal_7291

Δίσκος 12'' (30 εκατοστών)

12 in. (30 cm)

Ελληνικά

Greek

Πατριωτικό

Col_E5187_Eleftheria

Νέα Υόρκη

New York

[Αγγλικοί στίχοι: Cohan George M.]
Ελληνικοί στίχοι: Άγνωστος]

[English lyrics: Cohan George M.]
Greek lyrics: Unknown]

[Βιολί (Μακεδόνας Αθανάσιος), τσέλο (Σιφνιός Μάρκος), τσίμπαλο (Παπαγκίκας Κώστας)]

[Violin (Makedonas Athanasios), cello (Sifnios Markos), cimbalom (Papagkikas Kostas)]

E 5187

59581

3:39

Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη

Kounadis Archive Record Library